2023 Yılı Ticaret Bakanlığı Bütçesi üzerine Plan Bütçe Komisyonunda konuşan CHP İzmir Milletvekili Tacettin Bayır,Türkiye Uzay Ajansına dikkat çekti.
CHP’li Bayır konuşmasında Sadece Uzay Ajansı kurumunun değil, tüm devlet kurumlarının uzay ve havacılık alanındaki toplam ödeneklerini sıraladı.
Peki, bizdeki rakamlar ne civardaydı?
Hazine ve Maliye Bakanı Nebati’ye seslenen Bayır şu ifadeleri kullandı:
Sayın Bakan, ben de Bakanlığınız uhdesinde bulunan Uzay Ajansına dikkat çekmek istiyorum. Şimdi, bizdeki Uzay Ajansında 2023 ödeneği 1 milyar 618 milyon lira, 2024 tahminî ödeneği ise 1 milyar 868 milyon lira, 2025 tahminî ödeneği ise 2 milyar 75 milyon lira olarak öngörülüyor. Ayrıca, şu önemli tabii: Sadece Uzay Ajansı kurumunun değil, tüm devlet kurumlarının uzay ve havacılık alanındaki toplam ödenekleri ise şöyle: 2023’te 3 milyar 572 milyon, 2024’te 4 milyar 311 milyon, 2025’te 4 milyar 928 milyon. Şimdi bu rakamları niye verdim? Dedim ya, dikkat çekmek istiyorum. Peki, dünyada uzayla ilgili çalışma yürüten ülkelerde durum nedir? Mesela, astronot göndermiş bazı ajansların bütçeleri şu: NASA’nın 23 milyar dolar yani 460 milyar TL, ESA’nın 6 milyar euro yani 120 milyar lira, Rusya Uzay Ajansının 1,7 milyar yani 34 milyar lira, Almanya Uzay Ajansının 1,1 milyar euro yani 22 milyar lira. Bu rakamlara baktığımız zaman, işin doğrusu, dünyada uzayla ilgili bütçe ayırıp da çalışma yapan ülkeler ile bizim ülkemizdeki rakamlar arasında uçurumlar var, neredeyse 10 misli, 100 misli gibi rakamlar var. Dolayısıyla bu böyle olunca… Şimdi, mesela, Çin Uzay Ajansına yılda 8 milyar dolar bütçe aktarıldığı tahmin edilirken Hindistan’da bile 2 milyar dolar civarında kaynak aktarılıyor; yanlış anlaşılmasın, 2 milyar dolar yani 40 milyar lira. Peki, bizdeki rakamlar ne civardaydı? 3 milyar, 4 milyar vesaire. Bu rakamlara göre, Sayın Bakanım, uzay, bizim için sadece hayal olmaktan ibaret kalıyor.
Yeni hedefler doğrultusunda bütçenin artırılması planlanıyor!
Türkiye Uzay Ajansına, TUA’ya ayrılan devlet bütçesi 38 milyon lira olarak gözüküyor ancak BBC Türkçe’ye bilgi veren bir TUA yetkilisi, çeşitli bakanlıklardan ve kurumlardan ayrılan payla birlikte bütçenin 2021 yılı itibarıyla 40 milyon doları bulduğunu belirtti. Yeni hedefler doğrultusunda bütçenin artırılması planlanıyor.
Değerli arkadaşlar, 3 Kasım 2021 tarihinde Türkiye Uzay Ajansına ayrılan kaynak konusunda eleştirilerimi yöneltmiş, 2024 yılı için ayrılan tahminî 72 milyon liralık bütçeyle ne yapılacağını sormuştum ve demiştim ki: İki yıl sonra burada bu paralarla ancak Meclisin kapısındaki Mercedeslerden bir tanesi alırsınız, uzaya falan çıkamazsınız. Uzaya çıkmak için 2022 bütçesinde Türkiye Uzay Ajansına ayrılan kaynak sadece 61 milyon 293 bin lira; bunun zaten 17,3 milyon lirasını personel ve SGK giderleri olarak düştüğünüzde elinize kalır 44 milyon lira para. Sayın Başkan, bu parayı nasıl harcarsınız bilmiyorum, ister aya çıkarsınız isterseniz Erzurum’da Palandöken’e demiştim. Geldiğimiz noktada -dünyadaki rakamlar ortada, bizdekiler ise ortada, buradan bir kez daha tekrarlıyorum- ayrılan bu bütçeyle bu işin olması mümkün değil, hayal satmaktan vazgeçelim.
Sanayimizciden şikayet var!
Diğer taraftan, sanayicimizden, özellikle bize ulaşan odalardan gelen bilgilerde en büyük problemlerden dört başlığı size kısa kısa söylemek istiyorum: Sayın Bakan, sanayici krediye erişemiyor -faizi düşürmek işe yaramadı yani- çünkü bankaların faiziyle gerçekte uygulanan faiz aynı değil; sanayici gerçekten krediye erişemiyor, bu konuda şikâyet var. Ankete göre, son bir yılda “Krediye erişim benim için büyük sorun.” diyenlerin oranı yüzde 3,3’ten yüzde 17,4’e fırladı; 5 kattan fazla. Durgunluk beklentisi nedeniyle işçi çıkarmayı düşünen sanayici oranıysa yüzde 69 yani her 3 sanayiciden 2’si işçi çıkarmayı düşünüyor. Kredi faizi yüksek, kredi işlemlerinin uzaması ve bankaların kredi vermemesini dert eden sanayici oranıysa yüzde 75.
