Adnan Menderes’in idam cezası aldığı Yassıada, 5 sene süren çalışmaların sonucu ziyaretçilere açıldı. Yassıada ismiyle de bilinen Demokrasi ve Özgürlük Adası, Marmara Denizi’nde İstanbul’a yakın küçük bir ada olarak yer almakta. Yassıada, Marmara Denizi’nde İstanbul’a yakın küçük bir ada. Biri sivri, diğeri yassı görünümlü olan, birbirine yakın iki metruk adadan yassı olanı.
Açıldığı ilk günden itibaren o dönemi yaşayanlar tarafından ziyaretçi akınına uğrayan adaya gidiş için İstanbul Deniz Otobüsleri’nden (İDO) 50 liraya bilet almak gerekiyor. Öğrenciler ve 65 yaş üzeri için ise biletler 25 lira. Ziyaretçiler Pazartesi hariç haftanın 6 günü Demokrasi ve Özgürlükler Adası’nı ziyaret edebiliyor. Ayrıca, yaşlı ve engelliler için ada otobüsü ile yolculuk yapmak mümkün.
Adayı görmek için yola çıkan 73 yaşındaki Çetin Naifoğlu ise “Bu yaşımıza geldik gidemedik çünkü kapalıydı. Tarihi olaylar gelişti şimdi yapılmış yeni halini merak ediyoruz. Ölmeden önce gidebilme imkanına kavuştuğum için mutluyum. Gördüklerimi torunlarıma anlatacağım” dedi.
“HEPSİ GÖZÜMÜN ÖNÜNDE ASILDI ŞİMDİ MAHKEME YERİNİ GÖRMEK İSTİYORUM”
Kadıköy’den kalkan vapur ile yolculuk 45 dakika sürüyor. Menderes’in idam edildiği zaman İmralı Cezaevinde elektrik teknisyeni olarak görev yapan 87 yaşındaki Seyit Akın, Adnan Menderesi’n idamına şahit olduğunu belirterek, “Onlar burada Yassıada’da mahkeme gördüler. Menderes bir gün sonra çeşmenin başında asıldı. Her gün giderdim mezarlarına, dua ederdim. Oranın elektrikçisiydim. Hepsi gözümün önünde asıldı. Şimdi onların mahkeme yerini görmek istiyorum” diye konuştu.
Adaya gelenlerin ilk adresi Hasan Polatkan Spor Salonu ve 27 Mayıs Müzesi oldu. Hasan Polatkan Spor Salonu ve 27 Mayıs Müzesi’nin girişinde, dava dosyalarının özetinden ve çıkan kararlardan oluşan sergi yer alıyor. Ziyaretçilere, o dönem Türk siyasi tarihinde ve Yassıada’da yaşananların anlatıldığı “Dünden Bugüne Yassıada” belgeseli izlettirildi. Yargılama sürecini anlatan filmi izleyen 78 Yaşındaki Nesrin Tunçbilek Reyhan “Oynatılan filmde çok doğruları yansıtmışlar. Biz o zaman gün gün her şeyi seyrettik, şimdi de aynısını izledim. Gördüğüm her şeyden fevkalade etkilendim, fevkalade o günleri anımsadım, 78 yaşıma rağmen eşimle buralara kadar geldik, bizim için çok değerli şeyler yapılmış, çok beğendim” dedi.
Müzedeki mahkeme salonunda Yüksek Adalet Divanı’nın arkasında yer alan “Adalet mülkün temelidir” yazısı dikkati çekiyor. Bu yazının altında Yüksek Adalet Divanı Başkanı Salim Başol, Başsavcı Altay Ömer Egesel ve diğer divan üyeleri ile mahkeme salonunda sanıkların yer aldığı bölümde karşılıklı olarak nöbet tutan askerlerin balmumu heykelleri bulunuyor. İdam cezası veren hakimlerin suratıysa balmumuyla yapılan heykellerde sansürlenmiş durumda.
“TÜYLERİM DİKEN DİKEN OLDU HERKESİN GÖRMESİ GEREK”
Adaya gelenler için ikinci durak Adnan Menderes Müzesi oldu. Bu müzenin içinde Adnan Menderes’in doğduğu evin benzeri yer alıyor. Müzede, “Aydın Evi” olarak adlandırılan bu bölümde bir yatak odası, salon ve mutfak yer alıyor. Müzenin içindeki küçük odalarda, Adnan Menderes’in hayatı ile iktidarda bulunduğu yıllarda Türkiye’de yaşanan kalkınma hamlelerine ilişkin bilgi ve görseller ziyaretçilere aktarılıyor. Müzeyi gezen fotoğraf sanatçısı İlyas Göçmen, “Bu dönemi yaşadık, çok eskiyiz. Bunları çok iyi hatırlıyorum çocuktuk ama Bebek Davasını hatırlıyorum. Bunların şimdi fotoğraflarını çekmek belgelemek isterim. İnsanın tüyleri diken diken oluyor. Bakıyorum inanılmaz, çok etkileyici şeyler. Bunları gelecek nesillere aktarmak çok iyi. Herkesin gelip görmesi lazım.” dedi.
Müzenin üst katında ise Adnan Menderes’in hapishane odası yer alıyor. Güneş almaması için pencereleri tahtalarla kapatılan odada bir yatak, masa, sandalye ve tek duvarlı bir tuvalet mevcut. Yan taraftaki sorgu odasında ise Adnan Menderes’in sandalyede oturan balmumundan heykeli görülüyor. Bu katta ayrıca, “Özlem”, “Sessizlik-İntihar”, “Çaresizlik-Halüsinasyon”, “Ölüm Korkusu”, “Dava Arkadaşları”, “Dava Devam Ediyor” adlı odalar bulunuyor.
“UÇAK KAZASININ TAM OLARAK RESMEDİLMİŞ HALİ”
Adnan Menderes Müzesi’nde Menderes’in 17 Şubat 1959’da Londra’da yaşadığı uçak kazası da anlatılıyor. Odanın içinde, uçak enkazının bir replikası bulunuyor. Enkazın repkilası hakkında bilgi veren Rehber Hasan Akpınar, “Adnan Menderes döneminde İngiltere, Yunanistan ve Türkiye arasında bir Kıbrıs anlaşması imzalanıyor. Fakat asıl anlaşmanın imzalanması için Adnan Menderes İngiltere’ye uçak yolcuğuna çıkıyor. Fakat uçağı düşüyor. Burada gördüğünüz gibi ormanlık bir alana düşüyor. Uçağın düşmesiyle yakınlarda bulunanlar sarsıntı yaşıyor ve hızlıca kazazedelere yardıma gidiyorlar. Bu olay tarihte ‘Adnan Menderes Mucizesi’ diye geçiyor. Bu olayın tam olarak resmedilmiş hali. Ormanlık bir alana düşmesinden dolayı etrafı ona göre dizayn ettik.” dedi
Adada, Yassıada yargılamalarının özet olarak yayınlandığı, dönemin tek kitle iletişim aracı radyo da unutulmadı. Demokrasi ve Özgürlükler Müzesi’nin yakınında bulunan dev radyodan adaya dönem şarkıları yayını yapılıyor. Adanın en dikkati çekici yapısı ise 24 metre yüksekliğindeki taş yüzeyli Demokrasi Feneri. Fenerin ışığı yalnızca adadan değil komşu adalardan ve İstanbul’un yakın kıyılarından da görülebiliyor. Adanın diğer yapıları ise tarihi Bizans sarnıcı ve zindanları, şato yapısı, seyir terasları, engelliler için yatay asansör, tarihi subay gazinosu, iskele idare ve kriz yönetim yapısı, karşılama yapısı, helikopter pisti, restoran ve personel yatakhanesi ile yönetim binasından oluşuyor.
OTEL ÜCRETİ GÜNLÜK BİN 500 TL
Öte yandan; adada uluslararası alanda üst düzey katılımcıların da misafir edilebileceği dikkate alınarak 123 odalı kongre oteli, her türlü toplantıya ev sahipliği yapabilecek 500 kişilik Adnan Menderes Kongre Merkezi’nin yanı sıra 1200 kişilik Fatin Rüştü Zorlu Camisi, Oramiral Sadık Altıncan Kütüphanesi, 3 bin 650 metrekarelik Demokrasi Meydanı, anıt, seyir terası ve parklar da bulunuyor. Otellerin günlük ücreti 1500 lira. Adada yemek yemek için ise tek bir kafe var. Yemek ücretleri 50 liradan başlıyor. Çay 8 lirayken su ise 10 lira.
