Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Enfeksiyon Hastalıkları Bilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, Kanal7 Ankara Temsilcisi Mehmet Acet’in sunduğu Başkent Kulisi programında koronavirüs salgınındaki son gelişmeleri değerlendiriyor. Ceyhan’ın yaptığı açıklamalardan öne çıkanlar şöyle:
(Daha önce ‘2 yıldan uzun süren salgın olmadı’ demiştiniz. Pandeminin çoğu gitti azı kaldı diyebilir miyiz?) Mutlaka böyle olması gerekir diyeceğimiz konu değil. Durumu değiştiren bazı ekstra faktörler var. Daha önceki salgınlar 2 yıldan uzun sürmemiş.
Aşının bu kadar kısa sürede geliştirileceğini kimse beklemiyordu.
Eskiden ülkelerin sınırlarını kapatması, giriş-çıkışı engellemesi kolaydı. Ama şu anda global dünyada bunu engellemek çok zor. Nitekim bir yerde çıkan mutasyonun birkaç haftada bütün dünyaya yayıldığını görüyoruz.
“SONU HENÜZ KİMSE BULMUYOR”
Daha bulaşıcı mutasyonlar tanımlanmaya başladı. Bu iyi de olabilir kötü de olabilir. Sonunu henüz kimse bilmiyor. Mutasyon dediğimiz olay da tek mutasyonla kalmıyor. Mesela İngiltere’de ortaya çıkan mutasyonun üzerine bir başka mutasyon ekleniyor. Ağacın dallanması gibi bir olay. 3’üncü, 4’üncü, 5’inci değişiklikler ortaya çıkıyor. Daha ağır seyreden bir mutasyonsa aleyhimize, daha hafif seyreden bir mutasyon olursa lehimize.
“AŞI ÖYLE BİR OLAY DEĞİL”
İkincisi aşı; dediğim gibi hiç beklemediğimiz bir silah oldu. İnsanlar ‘aşı çıktı, bu iş bitti’ diyorlar. Aşı öyle bir olay değil.
Üçüncü yol sürü bağışıklığı. Bunun çok mümkün olmadığını görüyoruz. Hem insancıl da değil.
MUTANT VİRÜSLERİN FARKI NE?
Şimdilik biz bunu fark edemeyiz. Hasta olan bir kişi ‘bende şunlar var, demek ki şu virüs var’ diyemez. Henüz bir hekim de diyemez. Ancak bunu yakın takibe almak zorundasınız. Çünkü en ufak değişiklikle daha farklı seyredebilir.
Olaya artık maalesef günümüz dünyasında Finlandiya, İngiltere gözüyle bakamıyoruz. Pandemi dediğimiz zaman, bittiği nokta neresi biliyor musunuz? Angola’da, Güneydoğu Asya’da en küçük ülkede dahi vaka görülmediğinde bu pandemi bitmiştir. Eğer pandemi diyorsak global değerlendirmek zorundayız.
Şu ana kadar mutant virüslerin daha ağır veya hafif seyrettiğine dair bir bulguya rastlanmadı.
DOĞU KARADENİZ’DE ‘MUTASYON’ ENDİŞESİ
Türkiye’de şu anda İngiltere, Güney Afrika, Brezilya mutantları varsa bunu görebiliyoruz. Fakat Almanya 4 bin tane görürken bizim 400 tane görmemiz çok mantıklı değil. Bizim vaka sayımız Almanya’nın üzerindeydi zaten. Çukura elinizi daldırıyorsunuz, alabildiklerinizi görüyorsunuz. Dolayısıyla Türkiye’de benim tahminim çok daha fazla var.
Dünyada günlük vaka sayıları azalma eğiliminde. Azalmayan ülkelerin tamamında mutant virüslerin yayılımı söz konusu. Türkiye de aynen böyle bir özellik kazandı. 30 binlerden 7 binlere indik ve orada takıldık kaldık. Biz binli rakamda takılıp kaldığımızda bunun hiç hayra alamet olmadığını, yeni bir artışın belirtisi olduğunu söylüyorduk. Şimdi de aynı şey. Bu kadar önleme rağmen 7 binlerin altına inemiyorsanız sizde ciddi bir mutant tehlikesi var demektir.
Yeni mutasyon bulamıyoruz. Türkiye’ye özgü mutasyonlar çok büyük bir ihtimalle gelişmiştir. Türkiye’de gelişmiş birden çok mutasyon var.
PANDEMİDE HANGİ AŞAMADAYIZ?
Salgının ne zaman sona ereceğine dair bir tarih veremiyoruz. Vaka sayıları azalsa bile yazın böyle yaşamak zorundayız.
Türkiye’de şu anda okulların, restoranların açılması konuşuluyor. Maçlara seyirci alınması konuşuluyor. Hepsi birden konuşuluyor. İstediğimiz bir hazırlık planlaması. Bütün gelişmiş ülkeler yaptı bunları. Deyin ki: Şu duruma geldiği zaman teorik, şu duruma geldiği zaman pratik eğitim başlayacak.
KISITLAMALAR NASIL KALDIRILMALI?
Restoranlar kapalı kalacak, alışveriş merkezleri kapalı kalacak. Bu işin en etkili ve güvenli yöntemi. Eğer gücünüz yetiyorsa oraların en azından zararlarını ya da pandemi nedeniyle ortaya çıkan kayıplarını karşılarsınız. İnsanlar temas riski olmadan idare ederler. Ama eğer buna gücümüz yetmiyorsa; tamamen bizi aşan mekanizmaların karar vereceği bir durumdur.
En tehlikelisi hiçbir önlem almadan sadece çok basit önlemlerle yeniden iş kollarını açmak. Pandemi hazırlık planları bunun için var zaten.
